Марпида-сар ныв ордын

     Став мирса Мам лунӧ Сыктывкарса коми семьяяслӧн "Шуда котыр" ӧтувтчӧм ветліс гӧсти Марпида-царевна ордӧ.

     Энӧ на кӧ кывлӧй тайӧ котыр йывсьыс, пасйышта. Ӧтувтчӧмлӧн могыс: челядькӧд коми рытъяс-паныдасьлӧмъяс котыртӧм-нуӧдӧм, коми ныв-зонмӧс быдтӧмын майшасьӧмъясӧн да вермӧмъясӧн юксьӧм. Кывкутысь коми бать-мам кӧсйӧны, мед кагукъясныслӧн вӧлі позянлун сёрнитны коми кывйӧн детсадйын, школаын, рытпукъяс вылын. Быдмысь мортыс кӧ кылас чужан кывсӧ оз сӧмын семья пытшкын, но и улич вылын, автобусын, музейын, театрын, лыддьысянінын, сылӧн вочасӧн артмас коланлуныс сёрнитны комиӧн. Коми кывйыс лоас сылы збыльвыйӧ чужан кывйӧн, бать-мам да пӧль-пӧч кывйӧн. Том морт оз ӧтдортчы сыысь, а мӧдысь нюжӧдас нэмъяс кост йитысь поссӧ аслас челядь дінӧ.

     Неыджыд кад коластнас, мый коли "Шуда котыр" чужӧмсянь, Сыктывкарса бать-мам челядьныскӧд пасйисны нин уна гаж, ӧтвылысь пӧжасьлісны, шегъясьлісны, а кольӧм шойччан лунӧ вӧлі шуӧма ветлыны И.А. Куратовлӧн литература музейӧ.

     Локтысьясӧс вочааліс мичаа вӧччӧм Марпида-царевна, коді тӧдмӧдіс музей залъясӧн ворсӧм пыр. Вӧлӧмкӧ, мича нывлысь мойдсӧ гусялӧма скӧр Ёма. Марпида-царевна корис ныв-зонлысь отсӧг. Челядь эз повзьыны вӧрса бабысь, збоя мунісны Ёмалӧн кок туйӧд да аддзисны мойдсӧ пыдіӧ дзебӧм жырйысь, стӧч кузь ныралӧн киысь. Да-да, Ёмаыс эз пышйы воӧм гӧсьтъясысь, а сӧмын повзьӧмысла ёна-ёна ичӧтмис. Челядь нимкодьпырысь пырӧдчисны ворсӧмас, ӧд унатор налы талун кежлӧ вӧлі выльторйӧн, шуам, изки бергӧдлӧм. Гаж помын найӧ эз на пырысь-пыр разӧдчыны, а выльысь и выльысь гургисны сьӧкыд гӧгыльӧн. Та кындзи челядь петкӧдлісны ассьыс кужанлунсӧ кывбур лыддьӧмын да сьылӧмын, видзӧдісны "Чукля" нима коми мультфильм, вӧчисны ас киӧн сьылі вылӧ ӧшӧдан видзӧг. Марпида-царевна восьтіс гусятор - шӧпкӧдан кӧ видзӧгыдлы кӧсйӧмтӧ да пуктан юрлӧс улад - недыр мысти кӧсйӧмыд збыльмас.

     Мам луныс "Шуда котырлы" колис зэв кыпыда. Дыр на челядькӧд ӧтвылысь кутам казьтывны музейын ворсӧмъяс да чӧскыда тшай юӧм. Ичӧт Аннуш гортӧ воӧм бӧрын пырысь-пыр пуктіс видзӧгсӧ юрлӧс улас и, гашкӧ, нывка корис сылысь уна на татшӧм шоныд да гажа лун.

Мамуклы

     Талун виччысьтӧг син улӧ веськалісны школаын гижӧм кывбуръяс. Вояссӧ весиг индывсьӧма - 1997-2001 кадся гижӧдъяс. Фото быдсӧн пуктыссьӧма кабалаяс дорас и. Тӧдмасьӧй 15 арӧса Тувсовъякӧд!))

     Уна кывбур сиӧма мамуклы. И буретш талун, Мамъяс лунӧ сюрӧм кывбуръяс, мед лоасны дона мортлы месянь козинӧн. Мамук, ме тэнӧ ёна радейта!

***

Медся муса,

Медся мича,

Медся сюсь да рам.

Менам медшань,

Менам медбур,

Менам дона, мелі мам.

***

Зэв муса да зэв шань

Менам донук - мича ань.

Мед зэв шуда тэ век лоан -

Тэ мен медся ёна колан.

***

Мамуклӧн, доналӧн

Небыдик киясыс

Кутласны тӧжд дырйи.

Мамуклӧн, доналӧн

Лелькуйтан кывъясыс

Шонтасны лёк дырйи.

Мамуклӧн, доналӧн

Мелі, бур видзӧдлас

Кокньӧдас дой дырйи.

Мамуклӧн, доналӧн

Помасьтӧм радейтӧм

Некор мед оз бырлы.

Шоныд рыт локтӧ тіянӧ!

     Ёртъяс, ӧшым тӧлысь медводдза лунӧ ӧтвылысь отсалам коми йӧзлы судзӧдны коми кывъя петасъяс. Винёв йӧз котыртӧны "Шоныд рыт" гаж. Отсасян рыт дырйи став чукӧрмӧм сьӧмыс отсалас лэбӧдны "Арт", "Би кинь", "Войвыв кодзув", "Йӧлӧга", "Коми му" да "Чушканзі" газет-журнал республика пасьта. Ті тшӧтш верманныд отсавны коми кывъя петасъяслы!

     И нӧшта ӧтитор. Отсасян рыт котыртысьяс юӧртісны «Шоныд рыт локтӧ тіянӧ!» медбур ачпас вылӧ конкурс. Пырӧдчыны ворсӧмӧ зэв кокни! Тіянлы сӧмын колӧ снимайтчыны «Шоныд рыт» афишаӧн либӧ логотипӧн. Ачпассӧ позьӧ вӧчны кабала вылӧ печатайтӧм либӧ быд сикас гаджӧд вылын электрон серпасӧн. Буретш отсасян рыт дырйи медбур ачпас вӧчысьясӧс виччысьӧны дона козинъяс. Конкурсыс помасьӧ ноябр 30-ӧд лунӧ 23 час 59 минутын. Снимок дораныд энӧ вунӧдӧй пуктыны #ачпас #ШоныдРыт хештег. Но мый? Снимайтчам?!

Семинаритім

     Ноябр 9-11 лунъясӧ Сыктывкарӧ чукӧртлісны кывбур-висьт гижысь том войтырӧс. Коми республикаса гижысь котыр нуӧдіс литературнӧй семинар. Таво корлісны коми кывйӧн гижысьясӧс.  Воисны: Алёна Шомысова, Любовь Ануфриева, Алёна Старцева, Татьяна Шахова, Вадим Семяшкин, Мария Шахова, Наталья Дёмина, Ольга Баженова, Артур Уляшев, Юлиана Дёмина да Людмила Муравьёва. Поэзия юкӧнын том гижысьяскӧд уджалісны Елена Афанасьева да Алёна Ельцова. Проза юкӧнын - Елена Козлова да Алексей Попов. Семинарыс кажитчис. Кӧсъя гижны медся интереснӧй лоӧмторъяссӧ.

     Медводдза луныс колис И.А. Куратовлӧн литературнӧй музейын. Сёрнитім Иван Вавилинлӧн творчество йылысь, а сэсся вуджим тӧдмасьны ёрта ёрткӧд мӧд залӧ. Висьтасигкості матыстчис музейын уджалысь да шуӧ, ӧти экспонат пӧ вошӧма - И. Вавилинлӧн пасйӧдъяса блокнот. Кытчӧ лоис? Ог тӧдӧй! Ми кыкӧн идралім небӧг-гижӧдъяссӧ да, ми быттьӧ и мыжаӧсь вошӧмсьыд. Ветлім нӧштаысь жырйӧ - некӧн абу, быдӧн сумкасьыс видзӧдліс - сорасьӧмӧн некод абу босьтӧма.  Юрӧн, ӧмӧй, лоас вештысьны?! Эз ковмы! Сюрис вылыс судтасьыс пызан увсьыс - усьӧма пыртігӧн. Битӧм вӧлі жырйыс да, тувччи кытчӧкӧ, киысь усьліны небӧгъясыс, блокнотыд абу лэптыссьӧма, саймовтчӧма пызан улас. Со тай кыдз овлӧ!))

     Мӧд луныс коли уджалӧмӧн. Видлалім кывбуръяс. Тані кыктор шензьӧдіс - Юлиана Дёминалӧн литератураӧ воӧмыс да Артур Уляшевлӧн кывбуръясыс. Юлианакӧд ми ӧттшӧтш велӧдчим канму университетын, но ныв некор эз ошйысьлы, мый лоӧ Тима Веньлӧн правнучкаӧн. И эг чайтӧй сідзжӧ, мый Юлианалы вуджас гижан енбиыс. А со тай! Неважӧн кывбуръяс заводитӧма гижны. Ставӧн ошкисны гижӧдъяслысь сьӧлӧмалунсӧ. Юлиана кужӧ дзик ас ногыс петкӧдлыны вӧр-валысь мичсӧ, кыдзкӧ меліа, интимнӧя... А Артур - тайӧ зумыд видзӧдласа, сиктса мужичӧй мыгӧра, мыр кодь топыд ортсыа зонмыс шензьӧдіс сьӧлӧм вӧрзьӧдана да сэк жӧ лабутнӧй гижӧдъяснас. Со кыдз шуӧ: "Кор мыла лэбачьясӧс кылан Да некод на кындзи оз ков, Сэк тшӧтш жӧ бордъяяскӧд сьылан Да кагалӧн моз чиктӧ лов..." либӧ тадз: "Иван лун бӧрся дзик выль корӧсьӧй, Пывсьӧд менӧ вай - жарсӧ корысьӧс. Гожъя мыш кузя мун вай гӧрысьӧн, Медым ачымӧс эг кыв пӧрысьӧн..." Кужӧма тай гижны!

     Коймӧд луныс колис Льӧмъюын, гижысьяслӧн шойччан керкаын. Тані водзӧ сёрнитім гижӧдъяс кузя, аддзысьлім "Арт" да "Войвыв кодзув" журнал дасьтысьяскӧд, аттьӧалім велӧдысьясӧс миянкӧд уджалӧмысь, лыддим кывбуръяс, шмонитім-сералім чӧскыд пызан сайын. Луныс коли долыда! Да и ставнас семинарыс! Аддзысьлытӧдз, гижысь ёртъяс!

Мишук йылысь

Мишук быдмӧ
Мишук быдмӧ лунысь лунӧ -
Медводдзаысь садйӧ мунӧ.
Торъя шкап шань быдтысь сетіс.
Ас нянь вылӧ, пиӧ, петіс!

Мишук гижӧ
Чоя-вокаыскӧд Мишук
Ӧттшӧтш вӧчӧ гортса удж.
Тетрадь мышкӧ нимсӧ гижӧ,
Коді шуас, мый эз куж?!

Мишук музейын
Мишук ветлывлӧ музейӧ.
Олӧ лӧня сэн, оз бӧрд.
Ӧні индыны нин вевъяс,
Кӧні укват, гырнич, пӧрт.

Мишук лыддьысьӧ

Мишук кӧсйӧ лоны сюсьӧн.

Воклысь небӧг лыддьӧ гусьӧн:

Тайӧ увӧ, тайӧ кась.

Мишук школа кежлӧ дась!

Челядьлы: "Кевмӧм"

Енмӧй, муса Енмӧй,
Дзоньвидзалун кевма
Бать-мамлы да чойлы.
Некод мед эз доймы
Вӧрӧд-ваӧд ветліг,
Самолётӧн лэбиг,
Быдлунъя удж вӧчиг,
Нянь да сёркни кӧдзиг.
Пӧрысь пӧчлӧн юрыс
Дугдіс медым дурны -
Ӧти мича лунӧ
Казьтыштіс, мый вуніс.
Медым Лыско понйӧй
Висьӧм бӧрас ёнмис.
Велӧдысь мед витъяс
Луннебӧгӧ индіс.
Кӧсйыся, мый таысь
Тетрать-небӧг сайӧ
Пемдытӧдзыс пукся,
Сэсся пӧттӧдз узя.
Вошъя ыджыд батьӧс.
Тэныд шуа аттьӧ
Выльӧн пуксьӧм лунысь,
Шонді ӧзтан нюмысь.

Чолӧмалам!

     Талун тӧдмалі, мый Люба Ануфриеваӧс да Алёна Шомысоваӧс примитӧмась Россияса гижысь котырӧ. Чолӧмалам коми гижысьясӧс татшӧм ыджыд воськов литератураын вӧчӧмысь да сиам уна бур гижӧд, выль мӧвп, пыдди пуктысь лыддьысьысьясӧс. Ті молодечьяс! УРРРА!

***
Сöмын коръяслы
колö гылавны
да гыöрöн пуяслы вевттьысьны, –
И бара ме кута восьлавны
чужан керкалань –
муса Челядьдырлань.

***
Ме рисуйті лэбачӧс.
Гашкӧ ловзяс...
Ӧдвакӧ.
А ловзяс кӧ - ӧтдортасны сійӧс
мувывса лэбачьясыс,
кокаласны лолыслысь мичлунсӧ...

                                 Любовь Ануфриева

***

Тэ роч.

А ме коми.

И тэ он гӧгӧрво,

мый йылысь ме гижа,

мый йылысь мӧвпала.

И тэ он тӧд,

кутшӧм кывбуръяс

ме сиа тэныд,

а кутшӧмъясӧс - ог.

И бур, мый он тӧд.

***

Сӧмын челядь киын

изйыс ловзьылӧ

да лоӧ донаӧн,

и чайтсьӧ,

сылӧн быд чутын,

мылькторйын,

визьын

дзебсьӧ синлы тыдавтӧм олӧм.

Но сӧмын сэк, кор изйыс челядь киын.

                                               Алёна Шомысова

Мишук серпасасьӧ

     Тай Мишуклӧн садйын вӧчӧм медводдза серпас. Сэтшӧм долыд лов вылад, кор аддзан челядьыдлысь сӧвмӧмсӧ. Бать-мам шудаӧсь, кор шудаӧсь налӧн челядь!