Максимлы 9 ар

     Талун Максимным нимлунасьӧ. Ыджыд нин детиншмак)). Ёртъяссӧ весиг корис чӧсмасьны-ворсны гортӧ. Збыль, инӧ, ыджыд нин пиӧй - водзті сӧмын ас котырын нимлунасим. Асывсянь лои котравны-пусьыны-пӧжасьны, костас удж вылӧ на удитлі ветлыны и)). А сэсся детина арава локтіс да, найӧс ковмис вердны-юктавны-ворсӧдны. Арава разӧдчис да, дед-баб, дядь-тьӧт воисны - накӧд пукыштім. Бурпӧт лои нимлунасьны - ставӧн сиисны Максимлы дзоньвидзалун да шуд.

     Пиукӧй, ыджыда быдмы, бура велӧдчы да нимкодьмӧд миянӧс быд лун. Ми тэнӧ радейтам!

 

Лыддьысянінысь выльторъяс

     Маршак лыддьысянінын кыпыда нимӧдісны "Кутшӧм войтыръяс олӧны Комиын" велӧдчысьяслы сиӧм небӧг:

http://www.ndbmarshak.ru/ournews/42/

 

 

Кутшӧм войтыръяс олӧны Комиын?

     Талун удж вылын нимӧдім "Кутшӧм войтыръяс олӧны комиын" челядьлы лыддьӧм вылӧ аслыспӧлӧс небӧг. Л.З. Втюрина вӧчис ыджыд удж - чукӧртіс справочник лист бокъяс вылӧ Коми муын олысь 19 войтыр йылысь информация: войтыр аслыспӧлӧслун йылысь пасйӧд, ворсӧмъяс, ӧта-мӧдкӧд видзаасьӧмъяс, сёян, а медшӧрыс, дерт, библиотека уджын - небӧгъяс (войтыр кыв вылын да вуджӧдӧмъяс). Мыйла 19? Талунъя лун кежлӧ лои чукӧртӧма медуна олысьяс лыд серти юӧр (олӧны Коми муын 130 гӧгӧр войтыр, а справочникын индӧма найӧс, кодлӧн лыдыс 1000-ысь унджык), но уджыс кутас мунны водзӧ. Куим вося удж лои сигӧртӧма буретш талун.

 

     Гаж вылӧ волісны ичӧт лыддьысьысьяс да небӧг лист бокъяс вылын индӧм войтыр представительяс. Кодкӧ сьыліс, кодкӧ кывбур лыддис ас кыв вылын, кодкӧ висьтыштіс ас войтыр йылысь. Бураа гажӧдчим!

     Сӧмын ӧти лоӧмтор неуна падмӧдыштіс - гаж вылӧ волісны сідз шусяна националистъяс. Код тӧдас, мый налы вӧлі колӧ. Дерт, вӧчнысӧ нинӧм да... Ми, дерт, вӧлім дасьӧсь. Йӧзыс вӧлі зал тыр да, налы улӧсъяс эз сюрны, да и пӧжаркӧд йитчӧм кабалаясын индӧма, мый оз позь ӧти жырйӧ чукӧртны 50-ысь унджык йӧз - националистъяслы лои мунны бӧр. Шызисны-гызисны эськӧ да. Окота лоӧма челядь да аньяс вылын тешитчыштны. Эз артмы! Асланыс блогъясын тай элясьӧмаӧсь, мый эг лэдзӧй "гажӧдчыны", мӧдысь корим торъя сёрни вылӧ...

     Со тадз. Удж вылын ог гажтӧмалӧй!))

Мам лун

     Аттьӧ мамъяслы - шондіяслы, донаяслы, мусаяслы, миянӧс чужтӧмысь-вердӧмысь-быдтӧмысь-кок вылӧ сувтӧдӧмысь, ыджыд туйӧ петны индӧмысь. Ми тіянӧс ёна-ёна радейтам. Аттьӧ, мый ті век миянкӧд! Лоӧй дзоньвидзаӧсь. Ті миянлы ёна коланныд.

     Уна во нин ӧввӧ сьыла,

     Мӧд гоз чуньтӧм кепысь кыа.

     Сӧмын век на кокӧй нулӧ

     Мамлӧн шоныд морӧс улӧ.

 

Аттьӧ!

Вежон чӧж нин козинъясӧн тыртӧны. Ставлы ыджыд аттьӧ! Юмовтор оз бырлы ни!)) АТТЬӦ!!!

 

Катя Соколова

     Аддзысьлім роч поэт Катя Соколовакӧд. Зэв аслыспӧлӧс ныв. Юксис Москваын олӧм-гижӧм-уджалӧм йылысь. Козьналіс выль мӧвпъяс кывбура рытъяс нуӧдӧм кузя. Налӧн сэні Москваас мыйыс да кӧні сӧмын оз вӧчсьы: и ывлаад пуяс костын, и восьса эрд вылын лыддьӧны гижӧдъяснысӧ, и весиг гӧгӧрбок тупкыса кабинкаын воча мортлы, некодлы кывмӧн. Со тадз!

     Вайӧда Катялысь кывбур. Вуджӧдысьыс - Алёна Шомысова:

***

вылыс эжваса быдӧн юö аслас кöшысь

улыс эжваса тайӧ черисӧ босьтас, эсійӧс лэдзас

висерса видзöдö гöсьт вылö веськыда

емдiнса шыасьö сы дорö мелiа кысатей

изьватас сёйö лöня, бергавтöг

печораса водз чеччӧ мунны вöрö

радейтö шоныдсö, кинас öвтчö лэбач моз

луздорса лэптö öшиньтöм ляпкыд сруб, вомгорулас мургö-сьылö

сыктывса пукалö ывлаын, сёрнитö оз аслас гöлöсöн

вöрын тувччалӧ видзчысьöмӧн

удораса югыд чужöма, ветлö чöла

удорасалöн изйыс мыня

аддзы менö

Выль лов

     Талун Машук нывъёртлӧн чужис кагук. Выль лов. Выль олӧм... Ичӧт нылуклы быдмыны дзоньвидзаӧн, а бать-мамлы - лунысь лун радлыны кагук быдмӧмлы-сӧвмӧмлы... Мед керкааныс век кыліс шуда серам:
     Шуда позйыд нюмӧн тыр,
     Челядь сералӧмӧн озыр.
     Тӧв и гожӧм сэні пыр
     Кылӧ котралӧм да ворсӧм! 

 

Мича мамук

Э.А. Старцева

 

     Мам велӧдысьӧн уджалӧ, век мыйкӧ дасьтӧ, велӧдчӧ выльторйӧ, чукӧртӧ ставсӧ, мый вермас ковзьыны уджын. Неважӧн гудйысим ыджыд пеналас - корсим флешка. Пӧттӧдз лои серавны - та мында флешкасӧ ӧти киысь эг на аддзыв!)) Лыддим... Быдса дас куим лои да нӧшта ӧтиӧс кодкӧ сетӧма вӧдитчыны недыр кежлӧ! Но и но... Тадзтӧ регыд флешкаясыс нянь сумкаӧ оз кутны тӧрны.))

АРСЯ: Миян Тувсовъя

Сэтшӧм любӧ лыддьыны ас йылысь бур кывъяс!))

АРСЯ: Миян Тувсовъя: Аннуш нывкӧд да Максим пикӧд Талун пасйӧ чужан лун миян дона да муса ёрт - Тувсовъя Алёнушка...

ТУСЬ: КОМИ ПЕРВОКЛАШКАЯС

Женюк Аннуш да мукӧд коми челядь йылысь гижӧма. Бур кывъясысь аттьӧ!!!

ТУСЬ: КОМИ ПЕРВОКЛАШКАЯС: Тӧрыт ветлі Сыктывкарса коми войтырлӧн конференция вылӧ...

Кӧлысь

     Талун ворсісны кӧлысь муса Надюк да Васюк. Ёна радейтӧны ӧта-мӧдсӧ. Юр вывсянь кок улӧдз коми ныв-зон. Чолӧмала найӧс да сиа помтӧм шуд, ӧта-мӧдӧс пыдди пуктӧм да гозъя олӧмын югыд лунъяс. КУРЫД!!!

 

Пышкай

     Ми тшӧкыда удж вылын челядьӧс ворсӧдам "Пышкайысь". Ныв-зон радейтӧны тайӧ коми ворсӧмсӧ. А ворсам ми тадзи...

Кыдзи ворсны "Пышкайысь"?

     Пудъялöмöн бöрйöны нуöдысьöс – пышкайöс. Сылы кöрталöны син. Пышкай сулалö кытш шöрын да ветлö öтарö-мöдарö. Мукöдыс сувтöны кытшö да сьылöны:

          Миян гажа сад йöрö

          Локтіс пышкай да сьылö.

          – Пышкай, пышкай, эн вуграв,

          Коді нявöстас, тöдмав.

     Та бöрын ставöн ланьтöны. Кодкö гöлöссö вежöмöн шуö: «Няв, няв». Нуöдысьлы колö тöдмавны, коді нявöстіс. Тöдмалас кö, сувтö кытшö, а нявöстысьыс лоö пышкайöн. Оз кö тöдмав, водзö корсьö нявзысьсö.

     Со тадз!))

 

Шемӧсмӧдіс!

     Быд лун челядьӧй мыйӧнкӧ шемӧсмӧдӧны.

     Талун Максим висьталӧ: Мам, ме пӧ тэд кӧсъя восьтны гусятор - пинь нуысь феяыд пӧ збыль вылас абу (коркӧ видзӧдім челядькӧд "зубная фея" йылысь кино, коді нуӧ усьӧм пиньяс челядьлысь, а юрлӧс улӧ кольӧ козин; та бӧрти челядь век дзебисны пиньнысӧ юрлӧс улӧ, а войнас на дінӧ "воліс феяыд". Дерт, сиктынӧсь кӧ вӧлім, то бытьӧн шыбитім гӧбӧчӧ, а карад гӧбӧчыд абу да, кытчӧ и шыбитан?)

     Юася Максимлысь, мыйла сійӧ дугдіс эскыны феялы. Тэ пӧ эн майшась, но кор пӧ ме вӧлі ар квайта, кывлі унзільпырысь, кыдз тэ, мамук, вежин пиньӧс козин вылӧ. Ӧнӧдз эг на пӧ лысьт висьтавны. Но эн пӧ шогав, ме пӧ сэсся некодлы ог висьтав та йылысь (Анна чоюк ӧд миян эскӧ на феяыдлы))).

     Ме кывйӧс ньылышті, сулала, мӧвпала... А Максим водзӧ висьтасьӧ. Ме пӧ ог тӧд стӧча, эм-ӧ збыль вылас Кӧдзыд пӧль. Тӧда пӧ, мый сійӧ олӧ Устюгын, но кыдз удитӧ канму пасьта став коз улӧ вайны козин? Мед кӧ пӧ и отсасьысьыс уна, оз пӧ некыдз вермы став дорас волыны татшӧм этша кадӧн. Ме пӧ стӧча тӧда, мый волшебникъяс (бур да лёк вынъяс) абуӧсь олӧмас...

     Но ӧти волшебство пӧ олӧмас збыль эм - тайӧ выль олӧм чужӧм. Ме пӧ ог стӧча тӧд, кытысь кагукыс воӧ олӧмас, кыдзи мам кынӧмын ловзьӧ, но тайӧ пӧ збыль дивӧ! Ен кӧсйӧм серти пӧ ставыс лоӧ (кӧть пӧ оз быдӧн Сыӧ эскыны)...

     Ме сулалі шемӧс. Мыйкӧ висьталі пиуклы. Сёрнитім водзӧ та йылысь. Но пыр на мыйлакӧ ог вермы воны ас садьӧ...

Меным уна оз ков

Меным уна оз ков,
Сӧмын вӧлі мед код дорӧ пырны.
Меным уна оз ков,
Сӧмын йӧзкӧд мед овны да вывны.
Меным уна оз ков,
Сӧмын йӧзыслы колана вӧлі.
Меным уна оз ков,
Медым олӧмсьыс радейтӧм кӧлі.
Меным уна оз ков,
Медым вӧліны орччӧн пыр ёртъяс,
Сӧстӧм думъяса, сьӧлӧма мортъяс.

                                 Александра Мишарина

Шонді кӧч

     Маршак лыддьысянінлӧн "Зиль-зёль" жырйын челядьлы эм зэв уна ворсӧм. Сиӧмаӧсь найӧ коми кыв да коми культуралы. 

     "Небӧг куд" ворсӧм тӧдмӧдӧ коми небӧгъясӧн. Он кӧ тӧд, мый талун босьтны лыддьыны гортад - небӧг куд пырысь-пыр тэн индас колана небӧг.

     "Чом"-йысь ворсігӧн колӧ йитны 20 керкалысь стен да вевт, стӧч роча-комиа кывтэчасъяс тэчигӧн. Кутан кӧ ёна ворсны "Чомйысь", пыр жӧ велалан сёрнитны комиӧн!

     Ичӧтджыкъяслы дасьтӧма "Коми гижысьяс - челядьлы" ворсӧм. Кубикъясӧн ворсігтырйи, челядь тӧдмасьӧны коми гижысьяскӧд да налӧн небӧгъясӧн, небӧгъясын паныдасьлысь шӧр геройяскӧд да небӧгысь юкӧнъясӧн.

     Унаӧн видлӧны ассьыныс вынъяссӧ "шур-шар", "зиль-зёль" да мукӧд коми инструментъясӧн ӧткӧн либӧ дзонь оркестрӧн ворсігтырйи. Пӧпуттьӧ сьылӧны и йӧктӧны весиг!

     А неважӧн "Зиль-зёль" жырйын содіс выль ворсӧм - "Шонді кӧч". Абу зэв кокни, но зэв интереснӧй ворсӧм! Медводз челядь карточкаяс вылӧ тэчӧны пемӧсъяслысь нимъяс, а сэсся тайӧ пемӧсъяссӧ корсьӧны коми мойдкывъясысь. Оз быдӧн помӧдз воӧдчы - сӧмын медся визулыс! Видза корам "Зиль-зёль" жырйӧ!

Пӧжас

     Аня век менӧ мый вылӧ кӧ ышӧдӧ. Тӧрыт дзайгӧ: "Ма-а-ам, вай торт пӧжалам..." И тадз дасысь кымын)). Но вай, инӧ, шуа, пӧжалам. Веськыда кӧ шуны, пицца-пирӧгтӧ пӧжавлі, а со юмовтортӧ эг на... А Анна эз шӧйӧвош - Максим отсӧгӧн ӧтуввезйысь корсис рецепт, чоя-вока гижисны, мый ковмас торт вылӧ. Петалім ӧтвылысь лавкаӧ - ньӧбим, мый оз тырмы. Сэсся бурпӧт ноким чӧсмасянтортӧ. Мед и медводдзаысь, но зэв на и чӧскыд тортыд артмис. Дерт, куимӧн мырсим да...

     А талун нин, тӧрытъя галереяӧ ветлӧм бӧрын, Аннуш бара нин дзайгӧ - пӧжалам пӧ коми шаньга. Тӧрыт кык зон велӧдісны пӧжавны рудзӧга пызьысь шаньгатӧ да, кольӧма вежӧрас. Но ладнӧ, шуа, видлам, инӧ. Дасьтім, мый да кыдз колӧ. Вӧчим мама-ныла тшай юантортӧ. Косджык неуна артмис, но бура кылалӧ)). Верӧслӧн бать-мам пыралісны гӧсти да, ӧтвылысь и тшаюйтім.

     Бур, мый челядьыд вермасны ышӧдны уна буртор вылӧ. Кӧть и аслыд дыш овлӧ, а он тай вермы шуны йылӧмыдлы, мый дыш)). Со и чӧсмасям!

 

Уна йӧзаин

     Талун республикаса галереяын нуӧдісны сідз шусяна "Искусство вой". 5 час рытсянь 12 час войӧдз серпас видзанінын виччысисны гӧсьтъясӧс. Ме челядькӧд тшӧтш ветлі. И мый шемӧсмӧдіс? Та мында йӧзсӧ ӧтпырйӧ немсӧ эг аддзыв! Дерт, шуам, ывлаын, гажъяс дырйи, тшӧтш зэв унаӧн чукӧртчывлӧны. Но мед жырйын та мында! Дивӧ!!!

Аня серпасасьӧ мач вылын.

 

     Йӧзыс пырӧны-петӧны, пырӧны-петӧны... Дерт, галереяын унатор керсис сы лунӧ: кӧнкӧ велӧдісны кипомысь вӧчны закладка, открытка, серпас да с.в.; челядьӧс ворсӧдісны шаръясӧн, фокусъяс петкӧдлісны; кӧнкӧ кино муніс... Уналаӧ позис матыстчывны, но йӧзыс быд пызан дорын вӧлі тыр, да лои черед виччысьны. Ме ӧдйӧ мудзи уна йӧзысь, а челядь ылалісны ворсӧмъяс дорын да, эз на бурӧн петны))). Коркӧ тай сэсся мӧдім жӧ гортӧ...

Пӧжалӧм лунпас.

 

Небӧг

     Талун лунтыр лыддьыси. Куим небӧг ӧдӧлейті, гортса удж вӧчӧм вылӧ коставлӧмӧн. Окота овлывлӧ мукӧддырйи ньылавны небӧг.

     Казьтывсьӧ, ичӧтӧн пыр лыддьысьлі. Гортса шкапысь небӧгъяс, лыддьысянінысь небӧгъяс пыр кыскисны ас дінас. Университетын велӧдчигӧн мыйкӧ эзджык ло кадыс ловлы шойччӧг вылӧ, век мыйкӧ ковзьыліс мырдысьӧн лыддьыны, мед конспект да мый да гижны.

     Удж вылын небӧгыс тыр, но прӧст здук абу, мед пуксьыны небӧгӧн. Со и гортын, кор окоталуныс вывтыртӧ, вешта ылӧджык гортса удж да лыддьыся... лыддьыся...

     Ок и лӧсьыд! Небӧгыс кӧ нӧшта бур веськалас, сьӧлӧмтӧ вӧрзьӧдана. Максим на корсюрӧ дінам пуксяс да тшӧтш лыддьысьӧ. Долыд!

 

Ыб

     Ыджыд котырӧн ветлім Ыбӧ - финн-угор этнопаркӧ да Ыб сиктса музейӧ. Зэв ёна кажитчис! Огӧ тай зэв тшӧкыда петавлӧй кытчӧкӧ ӧтвылысь, а тан Максим классысь челядь да бать-мам шуим шойччыны сьӧлӧмсянь. Лунтыр тырмис! Челядьлысь чужӧмъяс мавталісны, вӧралысь туйӧд петавлім вӧрӧ, мойдкыв видзӧдім, пу вӧвъяс вылын рӧдтім, кос турунысь подкова гартім, сиктса музейын кывзім важ вылӧм йылысь. Быттьӧ асьным челядь - зэв бураа гажӧдчим! Тшӧкыдджыка колӧ петавлыны орчча сикт-грездӧ, нимкодясьны ас синмӧн муса Коми муӧн...

 

Коми сьылан

     Талун вӧлі зэв тӧдчана аддзысьлӧм: чукӧртчим ӧти пызан сайӧ том коми поэтъяс да коми шылад тэчысьяс. Тӧдмасим, кывбуръяс лыддим, тшаюйтім. А аддзысьлӧмлӧн помканас лои Елена Афанасьеваӧн дыр лелькуйтан мӧвп: том авторъясӧн коми сьыланкывъяс тэчӧм. 

     Ставлы тӧдса, мый кызвын сьыланкыв кывъяссӧ гижӧны ӧти и сійӧ авторъяс, "Василей" вылын, шуам, кылӧны ӧтиджык нимъяс. Том авторъяслысь творчествосӧ шылад тэчысьяс озджык тӧдны, та вӧсна и оз чужны ӧтув сьыланкывъяс. Вот и шуим аддзысьлыны да сёрнитышны, кыдз гижны сьыланкывлы лӧсялана кывъяс.

     Медводдза аддзысьлӧмыс лоис тӧдмасьӧм кодь. Зумыд сёрни эз артмы. Шуим вӧльгым шӧрын выльысь аддзысьны да тыр-бура нуӧдны сёрнисӧ текстъяс вылӧ мыджтысьӧмӧн нин. Шылад гижысьяс кӧсйисны тӧдмасьны миян кывбуръясӧн, бӧрйыны, мый эськӧ лӧсяліс сьыланкыв вылӧ да с.в.

     Кутам надейтчыны, мый сёрнитчӧм эз ло весьшӧрӧ, и регыдъя кадӧ чужасны выль мича коми сьыланкывъяс!))

 

http://youtu.be/TvdNAEBI2wI

 

Лым чир

     Талун лымйыс дзирдалӧ тӧлысь югӧр улын. Ме мысся тайӧ дзирднас да томма ловнам. Мойдвывса мичыс пальӧдӧ вежӧрӧс да коялӧ лолам вунӧм нин югыд казьтылӧмъяс. Ме здук кежлӧ сывла тӧлысь югӧр улас да пӧра дзирдалысь уна-уна лымчирйӧ. И шуда казьтылӧмъясӧн нюмъёвта тэныд. А тэ менӧ кужан синйыны лым чирйысь?

Фотоыс Юрий Лисовскийлӧн

 

Макслӧн удж

     Максим ветлӧ содтӧд кружокъясӧ: баскетбол вылӧ, театральнӧй студияӧ да мый да... Компьютеръяс вылын тшӧтш велӧдӧны уджавны. Гортӧ локтас да, менӧ велӧдӧ))) папкаяс вӧчны, серпасасьны, талун со петкӧдліс, кыдз вӧчны презентация. Ачыс ставсӧ мӧвпыштіс-тэчис. Молодеч! Ыджыд нин вӧлӧма пиӧй. Эг и казявлы быдмӧмсӧ)))
 

https://docs.google.com/file/d/0B8DAVmXR1wYoYW50Zkt3SEFFQkU/edit

Коктӧм пон

     Коктӧм понйыс ачыс локтіс миян дорӧ. Видзӧдліс выланым жугыль синнас да и кольччис век кежлӧ.

     Мышкыртчӧм ёкмыльысь эз нин позь казявны тӧрытъя винёв понмӧс, коді лунысь-лун весьтасаліс вӧрсӧ вомӧнног - увтіс кӧзяиныслы сьӧла-тарӧс, чӧсмӧдліс уна челядя гозъяӧс пӧтка шыдӧн. Уна вося ёртасьӧм орис ӧти арся лунӧ орӧм лапаыскӧд ӧттшӧтш. Сьӧлаӧс корсигӧн пон эз казяв ош капкан да тувччис сэтчӧ воддза лапанас. Сэсянь эз кут ковны кӧзяиныслы. Урӧсаыд. Кӧдзыд лои кедзовтысь йӧз дорын. Муніс...

     Петі ывлаӧ. Ёна нин арӧн ӧвтӧ. Мам кисьтӧ выль олысьлы яя шыд коляс, челядь котралӧны гӧгӧрыс да нюжӧдлӧны кисӧ понланьӧ - малыштӧны ныр дорсӧ, мышсӧ, бӧжсӧ. А вок мӧдӧд лун нин тотшкӧдӧ-вӧчӧ чом - выль ёртыслы локтысь кӧдзыдъясысь дзебсянін...

 

Арся туй

     Арся туйӧд йылӧмъясӧй шлапиктӧны школаӧ. Кузь да паськыд туйӧ петӧмаӧсь чоя-вока. Пернапасала найӧс да кевма воча локтысь бур йӧзӧс, ичӧт сьӧлӧмъясас радлун да паныдасьысь гуран-мыльксӧ вуджан вын.

     Андел еджыд бордйӧн сайӧдӧ ылын тыдалысь мыгӧръяс. Бур туй, шондіяс. Бур туй!

Фотоыс Евгений Козловлӧн

 

Кристина чой

     Кристюш чой талун пасйӧ чужан лун. 22 ар тырис студент-бурдӧдысьлы. 22 во сайын мам вайис сiйӧс больничаысь - разис, а сэнi сэтшӧм ичӧт ёкмыль! Ми, чоя-вока, асьным ичӧтӧсь на, муртса ар 6-7-а, вом паськӧдӧмӧн видзӧдiм татшӧм дивӧ вылас.

     Кристюш унаысь мен шулiс - вот, кывбуръяс гижан, а мен некор нинӧм эн на силы. Пукси да чужан лунас лӧсьӧдi муса чоюклы кывбур...

Кристина чойлы

          Кор мамӧй разис тубрас - шемӧс босьтiс:

          Ми водзын куйлiс ёкмыль - ки да кок.

          А ичӧт кагук чӧдлач синсӧ восьтiс:

          - Ме тiян дiнӧ локтi, чой да вок.

          Ми ӧттшӧтш кутам быдмыны да ворсны,

          И лун да войсӧ гартлам уна ног.

          Ми бур да лёксӧ ӧтув кутам корсьны

          Да бӧрдам ӧтув - юкам ыджыд шог...

          Чӧв сулалi да лыдди чойлӧн синмысь

          Выль олӧмыслы помтӧг эскан би.

          И тайӧ биыс сьӧлӧмъясам инмис

          Да чужтiс радлун - ӧтлаынӧсь ми!

     Талун Кристина ыджыд нин, невеста! Чужан лунӧн, чоюк! Ло шудаӧн!

Л. Ануфриева

     Люба Ануфриеваӧс ме медводз синйи телевизорысь... Уна во сайын "Ас му вылын" передача дырйи сернитісны зэв аслыспӧлӧс нывкӧд. Нывкалӧн висьталӧмторйыс шемӧсмӧдіс. Енэжын лэбалысьӧн кажитчис том гижысь. Баяр Люба.

     Сёрнитны аскӧдыс сюри лыддьысянін - кывбуръяс челядь водзын том ныв локтіс лыддьыны да. Баитыштім неуна. А бурджыкасӧ сӧмын Арт-Лито вылын тӧдмасим. Ёртасьны кутім. Ӧттшӧтш петкӧдчылім йӧз водзын, гажӧдчим рытпукъяс дырйи.

     Люба - енбиа ныв. Гижӧ кывбуръяс, миниатюраяс. Кужӧ зэв пыдіа мӧвпавны. Образъясӧн, символъясӧн... Кыдз найӧ сылы сюрӧны? Ӧнӧдз ог гӧгӧрво. Кодкӧ вылісянь, дерт, лэдзӧ, а Люба кужӧ кыйны кыв, здук, мӧвп... сюйны гижӧдӧ...

     Люба - восьса морт. Сійӧс кокни дойдны. Сьӧлӧм пырыс ставсӧ нуӧ...

     Люба - веськыд морт. Вермас парскыны-шуны ставсӧ мортыслы синмас. Изьваса ныв...

     Люба - вежӧра морт. Сылӧн век чужӧны выль идеяяс, шуам, "Ы" газет лэдзигӧн. Удж вылас артмӧны тыр-бура дасьтӧм экскурсияяс, гажъяс...

     Ӧні ныв векджык пасйысьӧ нывдырся Ануфриева овнас, но менам телепонын сійӧ гижӧма, кыдз Баяр Люба. Лӧсялӧ нывлы лэбач образыс. Сэні, вылын лэбалысьыс. Шонді югӧрсӧ кыйысьыс да миянлы коялысьыс...

Шонді чӧвтіс гожся кӧсынкасӧ,

и вижӧдісны коръяс...

Му вывті бара восьлалӧ ар...

а ме эг на виччысь сійӧс:

эг удит шонтысьны

войвыв дзоридзьяс пӧвстас...

                                        Л. Ануфриева

А. Шомысова

     Алёна Шомысовакӧд ме тӧдмаси "Арт-ЛИТО" котырӧ воӧм бӧрын. Гожся университетӧ, эськӧ, веськавлім ӧттшӧтш, но сы кадӧ мыйлакӧ эгӧ ёртасьӧй. Сӧмын ӧтув фотояс вылын кольӧмаӧсь чужӧмъяс...

     Кутшӧмӧн ме аддза Алёнаӧс? Сійӧ миян ичӧт котырын медся зіль, медся зумыд, медся кывкутана. Кӧсйысис кӧ, пыдзыртас асьсӧ, но вӧчас бытьӧн. Абу миян кодь енэжын "лэбалысь")). Бӧръя кадӧ, дерт, эзджык кут кадыс тырмыны. Велӧдысьлы ёна лоӧ гортын зунясьны, творчество вылӧ вын этшаджык кольӧ.

     Алёна вермӧ ставсӧ: кывбур-висьт гижны, вуджӧдчыны, журналиставны, весиг пьесаӧ коркӧ босьтчыліс... Уджач нывлӧн ставыс артмӧ!

     Неважӧн "Ы" газетын петіс Алёналӧн кывбура лист бок. Вайӧда татчӧ ӧти кывбур. Юрсигусьсӧ ачыс автор серпасаліс. Быдлаӧ тай енбиыс тырмӧ!

юрсигусь бордъяс

чав лыа вылын куйлӧны

юрсигусьлӧн нэриник бордъяс.

найӧ тіралӧны тӧвру пӧлялӧмысь,

быттьӧ кӧсйӧны водзӧ овны вир-яйсьыс торйӧн.

гашкӧ, эз на гӧгӧрвоны, мый веськӧдлыны наӧн некодлы.

лӧзсьыс-лӧз бордъяс, тувсовъя енэжысь на лӧзӧсь.

кадӧн везйӧдлӧм сіяс, быттьӧ ю сӧнъяс.

вежӧрӧй сунгысьӧ сэтчӧ да кытшовтӧ юрсигусьлысь бӧръя лунсӧ…

юрсигусь пӧдӧма ваын вывтi зэра лунö.

сійӧ жӧ лунас, кор сувтса зэрыс кисьтӧма бур здук

верӧслысь бабсӧ дзебӧм бӧрын

и абу лэдзӧма дыр сулавны гу дорас.

а ме эг вермы дзебны бабӧс — вӧлі вывті ылын.

самолёт лэбӧдіс менӧ сы дорӧ

сӧмын ӧкмысӧд лун кежлас.

но тайӧ кад чӧжыс ме кылі бабӧс орччӧн,

а син водзын киноын моз бергалісны сыкӧд йитчӧм здукъяс…

баб жальпырысь видзӧдіс ме вылӧ крествывса фотосяньыс,

быттьӧ эг ме сійӧс жалит, а сійӧ менӧ,

и меным сьӧкыд вӧлі видзöдны сылы синмас,

ловтӧ гугӧдысь, небыда нюмъялысь синмас.

ме кылі ачымӧс бордтӧм юрсигусьӧн,

коді мый вынсьыс нетшкысис сійӧс виччысянінӧ,

но ёна сёрмис, и бордъясыс киссисны.

пӧрисны кок улын шарӧдчысь коръясӧ

да таляссисны дзескыд йӧрас рӧдвуж кок улас.

ме сэки нинӧм эг вермы шуны:

кывъясыс гӧна кымӧръяс моз тасасисны горшӧ…

нелямынӧд лунас мен нуа баблы юрсигусь бордъяссӧ.

код тӧдас, гашкӧ, найӧ ковмасны сылы мӧдаръюгыдас лэбигӧн.

 

Аддзысьӧм...

     30 во сайын, ёртъяслӧн кӧлысь дырйи, аддзысисны Эля ныв да Коля зон. Менам бать-мам. Луздорса зон локтӧма Толя ёртыслӧн кӧлысь вылӧ бура ылысянь, Порубсянь. Карын ёртъяс ӧтлаын велӧдчӧмаӧсь да, топыда ёртасьӧмаӧсь. Кыдз он лок чолӧмавны ёрттӧ ыджыд лоӧмторйӧн? Эля том гозъякӧд важысянь тӧдса, ыджыдвидзса школаӧ ӧтлаын котралӧмаӧсь.

     Эля уска зонтӧ пыр-пыр торйӧдӧма зон чукӧрысь. А Коляыд то ӧти нылӧс посводзӧ тӧдмасьны петкӧдӧма, то мӧдӧс. А Эля дорӧдз черед дыр абу воӧма. Коркӧ тай матыстчӧма жӧ уска зонмыд мича ныв дорӧ да сэсся абу и вешйӧма дінсьыс. Пӧттӧдз гажӧдчӧмаӧсь-йӧктӧмаӧсь рытывбыд.

     Мӧд луннас сиктса клубӧ ставӧн локтӧмаӧсь. Сӧмын мыйлакӧ том зон бара зэв дыр Эля дінӧ эз кут матыстчыны. Мый и лоӧма такӧд? - мӧвпалӧма ныв. Вӧлӧмкӧ, аслыспӧлӧс нимтӧ Коляыд вунӧдӧма да яндысьӧма матыстчыны. Кыдз и шыасян? Ёртыслысь юалӧма да сӧмын сэки и матыстчӧма. Сэсянь абу и торйӧдчылӧмаӧсь.

     Во мысти кӧлысь ворсӧмаӧсь. Коля вуджис овны Ыджыдвиддзӧ, сиктсаяс пыдди пуктісны шань да зіль мужичӧйӧс. Сэсся гозъялӧн Алёна ныв чужӧма. Во мысти Ваньӧ пи. А бӧрынджык нин Кристина да Полина нылукъяс. Шудаа олісны гозъя. Керка лэптісны, сэсся мӧдӧс. Мӧскӧс видзисны, сэсся кӧзаясӧс. Уджыд тырмыліс, и радлуныд тшӧтш. Эля да Коля. Визув ань да зумыд зон.

     Енмыс ӧтлаӧдӧма 30 во сайын... Ӧта-мӧд дорысь орӧдны позьтӧмтор. Ӧти сьӧлӧм... Помасьлытӧм муслун.

 

  

Ваксьыштам))

Коми кыв

***
Коми кывйӧн лолала да ола,
Коми кывйӧн мамӧ дінӧ вола.
Коми кывйӧн сьывны-мойдны кужа.
Коми кывйӧн уна вӧлӧк вуджа.

Коми кывсӧ корся ёльысь, виддзысь.
Коми кывсӧ лелькуйта да видза.
Коми кывсӧ йылӧмъяслы сета -
Медся мича кывсӧ вӧльнӧй сьветас!

                                                     А. Старцева

Евгений Александровичьяс

     Талун Маршак лыддьысянінӧ волісны Евгений Александровичьяс. Евгений Александрович Игушев да Евгений Александрович Цыпанов. Зэв нималана да зэв пыдди пуктана йӧз. Коми кыв туялысьяс. Студенталан кадсянь накӧд тӧдса. Е.А. Цыпанов тшӧкыда пыравлӧ лыддьысянінӧ небӧгъясла, отсасьӧм могысь да. А. Е.А. Игушевкӧд, ылі муад мунліс да, важӧн нин эг аддзысьлӧй. Гажным нин бырис. Ӧні, туялысьлӧн Коми муад пыр кежлӧ локтӧм бӧрын, чайта, кутам топыдджыка ёртасьны. Пыр и шуим фотоасьны татшӧм бур йӧзыдкӧд. Буретш Нёбдінса Виттор музейӧн веськӧдлысь Галина Генриховна Микушева пырис да, ставным и снимайтчим. Коми йӧз коми небӧгъяс дорын.))

 

 

Ва весалӧм

     Шойччан лунӧ кодкӧ ӧдзӧсӧ зымгыны пондіс. Мый нин лои, мӧвпала? Зэв варов зон мыччысис - кык минут мысти пӧ петалӧй подъездад, собранньӧ нуӧдам лёк ваныд кузя.

     Петі, чукӧртчӧмаӧсь подъездысь морт 7 да асьныс собранньӧ нуӧдысьяс морт 3.

     Юасьӧны - ваныд пӧ кутшӧми? Кран улысь пӧ юанныд он? Юам, мися, пузьӧдам да. Онӧ пӧ пузьӧдӧмнад став лёксӧ виӧй. Петкӧдлӧны сім трубаа фотояс, кабалаяс.

     Ми пӧ вӧзъям тіянлы пуктыны ва весалан фильтръяс зэв донтӧмысь - 13 сюрс шайтысь. А ті кӧ пӧ нӧшта льготникъяс (вайӧдісны кузь список, кодлы вичмас льгота - кызвыныс тшук сэтчӧ пырӧ), джын донысь пӧ пуктам. И коли пӧ сӧмын 4 фильтр тіян ыджыд керканыд вылад. И ӧти лун пӧ сӧмын льготаыд действуйтӧ...

     Ставыс зэв ӧдйӧ муніс, сёрнитісны ӧдйӧ, сойбордӧд ӧдйӧ кватлалісны шӧйӧвошӧм йӧзӧс - ветламӧй пӧ патерааныд, видзӧдлам, эм-ӧ позянлун пуктыны кран уланыд фильтрсӧ. Ме шуа - сідз на олам, няйт ва юам)) да пыри ӧдйӧджык гортӧ грекӧвӧйтӧмысь ылӧджык...

     Ог тӧд, кодкӧ сэсся ньӧбис-ӧ "ва вежӧдан добрасӧ". Абу жӧ ӧд сэсся йӧйӧсь...

Менам велӧдчысьяс

     Таво Максим пиӧй муніс мӧдӧд классӧ, а Анечка нылӧй - медводдза. Коми гимназияӧ веськӧдім нырнымӧс. Бытьӧн! Джынвыйӧ рочмӧм челядьӧс мед бӧр "комиӧдны")). Зэв бур велӧдысьяс дорӧ веськалісны, кыкнанныс комиӧсь и.

     Велӧдчӧмыс мунӧ бура. Максим, дерт, норасьлас уна гортса удж вылӧ, но зонмыдлы быть терпит)). А Анялы таво ёна гортса удж оз сетны, пырӧдчӧ на сӧмын велӧдчӧмас. Ӧтар кокыс детсадйын на да... Пыр нуӧдчӧ ветлыны гӧсти ёртъяс да кагульничаяс дорӧ. Школаад мунім водзджык ёртъяссьыс, сизимыс тыран выйын нин вӧлі да, мед не сёрмыны сэсся... Со талун бара на шуим ветлыны ичӧтджык ёртъясыс дорӧ детсадйӧ)). Медъя...

     Пыр на полі ӧтнанныслӧн школаӧ ветлӧмысь. Максимӧс некор кольӧм во ӧтнассӧ эг ыстылӧй - век кодкӧ нуӧдіс-вайӧдіс. Туй вуджны колӧ, ӧти-кӧ, мӧд-кӧ, йӧзыс быдсямаыс ветлӧ. А таво Максим кызвынсӧ ачыс бӧрсӧ гортӧ локтӧ - ог вермы кыкысь удж костын школаад тӧвзьывны да, Аннуш ӧд водз помалӧ, а Максим 4 да 5-ӧдз велӧдчӧ дай.

     А мӧдӧдысь талун весиг асьнысӧ асывнас ысті школаад. Ӧшиньӧд сӧмын дзоръяла, мед бура туйсӧ вуджасны, пернапасала... А сэні кык чут "топ-топ", "шлоп-шлоп", видзӧда да, топъялӧны-мунӧны... Максим водзынджык, Аннуш бӧрынджык, туйсӧ ӧтлаын вуджӧны. Ичӧтикӧсь, мусаникӧсь, но сэтшӧм нин ыджыдӧсь. Велӧдчысьяс нин! Ӧдйӧ тай кадыд кольӧ. Эг на удит синмӧн лапнитны, а школьникӧ нин пӧрӧмаӧсь)). Чоя-вока. Медматысса йӧз!..

 

Театр

     Талун Коми Республикаса вужвойтырлӧн шылада-драмаа театр восьтіс 23-ӧд сезон! И зэв кыпыда восьтіс! Сцена вывсянь петкӧдлісны "Петербургысь инкогнито" мюзикл. Либреттосӧ вуджӧдӧма коми кыв вылӧ Евгений Козлов! Мастера вуджӧдӧма.

     А артистъяс кутшӧм бура ворсісны! Спектакль меным кажитчис. Шӧр геройясӧс - Хлестаковӧс да губернаторос - ворсісны Александр Ветошкин да Андрей Епанешников. Ӧльӧксан, кыдз и век - ворсіс зэв бура. Сылӧн артмис зэв муса Хлестаков, мед и лытун да пӧръясьысь, но видзӧдысьяс вӧліны сы дор. Ме тай унаысь ас кежам шуи, мед ӧдйӧджык нин дзебас калымсӧ ыджыд кӧшеляс, ато век мыйлакӧ перйӧ да джоджӧ кисьтӧ, тадз ӧд и бӧр мырддьыны вермасны сьӧмсӧ)).

 

     Ӧльӧксанлы, кыдз и пыр, медъёна кекӧначалісны да горзісны "молодечтӧ"!

     Но колӧ шуны, мый губернаторыс Андрей Епанешниковлӧн тшӧтш артмис вывті бура! Кӧть и велалӧма чина мортыд йӧз ылӧдлӧмӧ, но кыдзкӧ пыр жӧ мусмис тайӧ геройыс - сьӧлӧмсянь ворсіс да, сы вӧсна, дерт. Ворснытӧ "злӧдейӧс", дерт, сьӧкыдджык. А клопайтісны Ӧндрейлы эз зэв гораа да, забеднӧ весиг лои)).

     Но колӧ шуны, мый став артистыс, кӧть и ичӧтджык роляӧсь, ворсісны зэв бура! И мусаник керка пелькӧдысь, и кузь кока губернатор ныв, и кокни вежӧра губернатор гӧтыр, и уна грека чина йӧз...

     Видзӧдысьяс, дерт, ставӧн тӧдісны спектакльлысь сюжет и пом, но выльмӧдӧм петкӧдчӧм век мыйӧнкӧ да мыйӧнкӧ шензьӧдіс. А бӧрас, кор шемӧсмӧм чинаяс дорӧ петіс збыль ревизор - залыс акмуніс. Ачыс Светлана Гениевна ворсіс да! Бӧрас зал шыаліс: "Ре-ви-зо-рӧс! Ре-ви-зо-рӧс!", мед нӧштаысь ошкыштны Светлана Гениевнаӧс бур петасысь да мыччыны дзоридз.

     Вот тадз, бур спектакльяс бӧрын бурмӧ сьӧлӧм! Аттьӧ артистъяслы сьӧлӧм бинас юксьӧмысь! Мед олас театр да коми кыв!

Мойд жыр

     Маршак лыддьысянінын воссис выль жыр - Мойдкыв жыр. Воссян луннас челядьӧс вочаалісны Бубуля, Емеля, Гномъяс, Мойдчысь, Ёма, Зарни Ань да мукӧд мойдвывса геройяс. 

     Зарни Аньнас эськӧ коді вӧлі? Тувсовъя, буретш)). Эг на вурӧд аслым коми костюмтӧ да, корлі Коми культура шӧринысь нывъяслысь бӧра-водз пасьтавны сарапан-состӧ.

     Уджъёртъяслы тай кажитчис-а Зарни Аньыд. Тэныд пӧ мунӧ коми сарапаныд)).

     Волӧй, гӧсьтъяс, миянӧ, дзожгана пӧсь блин дорӧ... Выль жырйӧ... Да коми юкӧдӧ, дерт, тшӧтш)).

 

Аннуш

     Талун Аннушка нывлы тырис сизим арӧс. Сиа сылы шуда олӧм.

 

     Аннушка чужис буретш дача вылӧ вуджан воӧ. Казьтывсьӧ, муртса на картупель кери дача вылысь, нылукӧй вӧзйысис нин миян дорӧ...

     Аннуш чужӧм бӧрын менам чужис кывбур (сиӧма нылуклы, но литература ёртъяс татысь аддзӧны, дерт, кывбур чужӧм):

          Колиплысь чӧскыд серамсӧ ньылышті.

          Шобділысь небыд юрсисӧ сынышті.

          Эжвалысь сӧстӧм синвасӧ юышті.

          Пелысьлысь кумач бан боксӧ нюлышті.

          Ӧмидзлысь юмов вом дорсӧ окышті.

          Чӧдлачлысь югыд синъяссӧ вотышті.

 

          Сьӧлӧмын вӧр-ва ёкмыльӧс новлӧдлі.

          Чужис, да зарни потанӧ водтӧді.

                                                     А. Старцева

     Аннушка радейтӧ киӧн вӧчасьны: лепитны, вундыны, серпасавны... Аслыспӧлӧс ныв. Меным матыс морт шуліс, Аннуш дорысь пӧ кылӧ югыд вын. Гашкӧ, сідз и эм!

     Оз тай сӧмын тырмы унаысь пи-ныв вылӧ кад...

    

Шог...

***

Виччыся зэрсӧ,
          мед пыдзыртны шогӧс да дойӧс.
Сьӧлӧмын
          нюкыртчӧм дзоридзлысь ловзьӧдны сер.
Зэр ванас, вежанас
          пызйыны дубалӧм лолӧс...
Мыськыны сьӧдасьӧм мӧвпъясӧс
          виччыся зэр.
                                       А. Старцева

 

ОМОН

     Век чайтлі, мый ОМОН-ын уджалӧны стрӧг дядьӧяс... Сьӧкыд да кывкутана удж ӧд...

     Ковзис кор ветлыны кабалаӧн на дорӧ, полӧмпырысь муні...

     А вӧлӧмкӧ, сэтшӧм сэні ставӧн шаньӧсь да вежавидзысьӧсь. Тыр-бура медводз юасисны, кутшӧм могӧн локті, сэсся пыр-пыр нуӧдісны виччысян жырйӧ да юктӧдісны чӧскыд тшайӧн. Тшай юигкості сёрнитім олӧм йылысь, удж да челядь йылысь, аскиа лун йылысь...

     Зэв шоныд казьтылӧмъяс колисны ветлӧмысь. Бур йӧзыд тай, и збыль, унджык...

Ваньӧ вок

     Ваньӧ вок ичӧтджык меысь 2 арӧсӧн, ӧтлаын и быдмим. Тышкасьлім-ворслім пыр ӧттшӧтш. Ода-кора тӧлысьӧ, кор кальӧзур (майскӧй жук) петас, рӧмыдын пыр вылыс бокӧ тӧвзям вӧлі корӧсьясӧн, синтӧм гагъясӧс лэбиганыс уськӧдны... Мыйла и куталім, бӧр ӧд лэдзлім? Но сэтшӧм ёна тайӧ кутасьӧмыс кажитчис! Ӧні на эськӧ роскӧн пета)).

     А пӧчӧясын ичӧтӧн олігӧн казьтывсьӧ Ваньӧлӧн шыр куталӧм... Миян узьлан жырйын стен пӧлӧн, шпалер костӧд, век шыръяс котралісны, а Ваньӧ найӧс куталіс)). Ме пола, а вокӧй дорйыліс век)).

     Вӧрад пувла, ю дорӧ черила, мӧс видзны - ставсӧ ӧтлаын...
     Талун, дерт, менам аслам семья, Ваньӧ тшӧтш ас олӧмӧн олӧ, но ӧта-мӧдкӧд матыслуныс некытчӧ эз быр. Вокӧй мен тшӧкыда отсасьлӧ град йӧрын, и ме, мыйӧн верма, дорйыла... Ваньӧ велӧдчӧ бурдӧдысьӧ. Талун звӧнитліс - отсав пӧ гижны эссе "Мыйла бурдӧдысьлы колӧ тӧдны-велӧдны история?" Ковмис мӧвпалыштны)). Кристюш чойӧй тшӧтш меным эссеястӧ тшӧктӧ гижны. Чоя-вока чайтӧны, мый менам артмӧ мӧвпалӧмыд)).

     Со тадз и олам! Бур, мый бать-мамлӧн ми нёль чоя-вока быдмам. Радейтам ӧта-мӧдӧс да отсасям ӧта-мӧдлы...

А. Попов

     Талун пасйӧ юбилей роч кывбуралысь Андрей Попов. Андрей Гельевич уджалӧ Коми гижысь котырын председательӧс вежысьӧн да пуктӧ уна вын том роч гижысьясӧс быдтӧмӧ. Быд середаӧ сійӧ чукӧртлӧ том авторъясӧс ас борд улӧ видлавны ӧтвылысь гижӧдъяссӧ, пинявны да ошкыштны бур либӧ абу ёна бур кывбур-висьтысь да с.в. Томъяслӧн творчествокӧд Андрей Гельевич сідз жӧ тӧдмӧдӧ "Знай наших" журналын. Меным коркӧ мойвиис жӧ сэн мыччысьлыны, дерт, роч да роч вылӧ вуджӧдӧмъясӧн...

     Миянлы, коми том авторъяслы, бур, мый Андрей Гельевич тшӧкыда ачыс босьтчӧ вуджӧдавны кывбуръяснымӧс. Ковзьылӧ тай мукӧддырйи и рочӧн лыддьыны гижӧдъясӧс, кор, паныдасян лыддьысьысьяскӧд, а комисӧ некод оз гӧгӧрво...

     "Белый бор" гижӧдъяс чукӧрӧ век жӧ корас кывбуръяснымӧс. Оз вунӧд)).

     Ыджыд шуд да крепыд дзоньвидзалун, Андрей Гельевич! Аттьӧ отсасьӧмсьыд!

 

Таплиани

     Ӧльӧш Рассыхаевлӧн "Ставыс лоас бур!" блогысь лыдди "Таплиани" нуръясянін йылысь. Чӧскыда гижӧма Ӧльӧшыд. Бытьӧн окота лои ветлыны сэтчӧ, коми сёян видлыны. Ӧльӧшыд, гижӧд серти, аминь уна сэні сёйӧма - збыль, инӧ, чӧскыд!

     Тырмытӧмторъяссӧ коми кыв туялысьыд уна тшӧтш аддзӧма: менюас пӧ уна торкалӧм ("ижмаса", "пекіль", "пӧкъйӧн рудзега" да с.в.), коми сьыланкывъястӧ зэв роч акцентӧн сьылӧмаӧсь да мый да...

     Но, кыдз помланьыс пасйӧ Ӧльӧш, коми сёянӧн локтӧм йӧзӧс верднытӧ пӧ бытьӧн сэтчӧ нуӧда. Сідзкӧ, мӧдімӧй "Таплианиӧ" коми сёянла!!!

Машина

     Кӧч тӧлысь 14ʼ лунӧ ми зэв кыпыда ветлім бӧрйыны республикалысь юралысьнымӧс! Пачпорт серти ола Ыджыдвиддзын да, сиктын и петалі школаӧдз. Асывнас петі, а йӧзыс бура уна нин чукӧрмӧма. Бӧрйи, кодӧс колӧ... Петігӧн вичмис "выль машина вылӧ лача сетысь календар". Некор эськӧ нинӧм оз усь, но мӧвпышті ас кежам - а друг да таво верма ижъявны выль машинаӧн? Машина право абу эськӧ да. Нывъёртъяс юасьӧны - мыйла он велӧдчы? А пола мыйкӧ, стӧча тӧда, мый медводдза столбас и люкася)). 

     Ыджыд мамкӧд петалім бӧрйысьнытӧ да, воча воысь Геньӧ чож шмонитіс на - ме пӧ Густяӧс бӧръя! А ыджыд мам шуӧ - менӧ ыджыд кабалаад абу гижӧмаӧсь пӧ да... Ачым пӧ гижа - водзӧ шмонитӧ мужичӧй.

     Тадз пачпорт костын календара ветлі вежонысь дырджык, а талун мам звӧнитліс - шуда машинаыд пӧ Нёбдінӧ усьӧма. А шуда мортлы жӧ и усьӧма. Мужичӧйыд пӧ муртса на воӧма Нёбдінӧ овны карысь, керка ньӧбӧма, кӧч тӧлысь нёльӧд лунӧ пропишитчӧма сиктад, а 14-нас бӧрйысьнытӧ и мунӧма - сылы и уси выль журъялысьыд. Но медъя, шуа, сылы сідзкӧ и колӧма машинаыд карсяньыд сиктӧдз журъявнытӧ)).

     Со тадз овлӧ! Он тӧд, кӧн да кор усяс шудыд! Выль олысьыдлы сиктад овмӧдчӧмысь тай и козьналӧмаӧсь "зарни ёкмыльтӧ")).

Оз тусьяс

     Маршак нима лыддьысянінын коми юкӧнын уджала да, коми кывтӧ старайтчам сюйны челядькӧд уджын быдлаӧ. Коми кывйысь гортса уджтӧ радпырысь отсалам вӧчны, быд сикас ворсӧмсӧ коми кывйысь да коми небӧгъяс йылысь дасьтам: "Чом", "Небӧг куд", "Шонді кӧч" да мукӧд. А коймӧд во нин ме нуӧда челядьлы коми кывкӧд тӧдмӧдан "Оз тусь" студия.

     Студияӧ котралӧны мӧдӧд, коймӧд, нёльӧд класса челядь. Ми накӧд выль кывъястӧ велӧдыштам, сёрнитыштам комиӧн, дерт, медводз оз ёна артмы, а помланьыс бура унатор ас йывсьыс нин кужӧны висьтавны "оз тусьясӧй". Ворсыштам тшӧтш. Уджъяссӧ дасьта ворсан манераӧн: кабала серӧдны-юр жуглыштны-письмӧасьны ёрткӧд да с.в. Школаад налы и сідз зумыд тӧдӧмлунъяс сетӧны, а тані окота, мед ворсігмоз радейтчасны коми кывйӧ. Коми небӧгъяскӧд, дерт, тӧдмасям бытьӧн, небӧгаинын уджала да, кыдз сытӧг?

     Унджык челядьыс, дерт, роч семьяысь, бать-мам вайӧдӧны найӧс, мед школаын сэсся коми кывйыс кокньыдджыка сетсяс. А корсюрӧ коми бать-мамлы окота, мед нӧшта на кӧнкӧ кагукыс коми кыв юргӧмсӧ кывлас, школа да гортын кындзи. Тадз, Алина Тимушева, шонъянӧй, нывсӧ вайліс быд занятие вылӧ.

     Ме зэв рад, мый верма пуктыны ичӧтик пай коми кыв сӧвмӧдӧмӧ, коми кыв радейтысьясӧс быдтӧмӧ... Дерт, аслам челядьӧй "рочмӧмаӧсь", верӧскӧд рочасям да - и тайӧ зэв ыджыд тырмытӧмтор!!! Но вӧляникысь ми тайӧ тырмытӧмторсӧ бырӧдам)).

 

Бӧбйӧдлӧм

     Быдӧн тӧдӧ, мый небесасянь некор нинӧм оз усь, кынӧмпӧт век лоӧ перйыны пӧсь кисьтӧмӧн. Но век тай мый вылӧ кӧ кутан лача: дармӧвӧй машина ли усяс, сьӧм кыськӧ чуктыштас ли... Коркӧ аслам бӧблун вӧсна веськавлі жӧ налькйӧ...

     Сиктӧ мунысь автобус виччысянінын студенталан кадӧ кутшӧмкӧ мужичӧй быд пӧрйӧ ворсӧдіс локтысь-мунысьяссӧ куим стӧкан улӧ дзебӧм гӧгыльӧн. Гартлас-гартлас стӧканъястӧ да, тӧдмалан кӧ, кӧні дзебсьӧма гӧгыльыс - сьӧм нажӧвитан. Он кӧ - сетны колӧ ассьыд. 

 

     Унаысь кыйкъялі орччӧн мунігкості - кодсюрӧ кужис корсьны да сьӧм босьтны, кодсюрӧлӧн эз артмыв. Ӧти татшӧм кыйкъялігӧн мужичӧйыд корис: "Нывка, ай-да ворсыштам! Сьӧмтӧ бытьӧн нажӧвитан!" Но ме и кӧсйыси, мися, а гашкӧ шуда да, гортӧ зеп тырӧн муна)).

     Сюрӧсыс - медводз некымын морт вӧчӧны сідз шусяна "ставка" - 100 шайт да унджык. Сэсся мужичӧйыд дзебас гӧгыльтӧ, гартлас сідз да эсідз, а тэ сӧмын тӧдмав - кӧні коланаторйыс! Ме инда - этан (сюся видзӧдан да - сэн бытьӧн гӧгыльыс), лэптас - абу! Орчча дядьӧ шуас - этан! Сэн и вӧлӧма! Сьӧмтӧ кыкӧн вылӧ юкасны. Забеднӧ. Бара нӧштаысь корӧ - ӧні пӧ бытьӧн тӧдан, со пӧ тай дядьӧыд тӧдіс. Бара 100-тӧ мычча, бара ог тӧд...

     200 шайтыд студентыдлы - зэв ыджыд сьӧм. Эг нин кут водзӧ ворсны - вешйи ылӧджык. Мӧдысь сэсся эг нин сувтлы. А сэсся казялі, кыдз да мый... Нёльӧн кымын прӧмышляйтӧны, вӧлӧм. Ӧти ворсӧдӧ, зэв гора гӧлӧса ань да воддза дядьӧыд ыззьӧдӧны локтысь-мунысьсӧ, а паськыд пельпомъяса мужичӧй бокынджык век сулалӧ да кыйӧдӧ, мед ставыс бур лоӧ, милиция йылысь юӧртӧ да мый да...

     Менам сэк билетыд зептын вӧлі да, шуам, кампет-печенньӧ вылӧ сьӧмтӧ лои козьналӧма бӧбйӧдлысьясыдлы, а коркӧ локті автобус дінад да, тӧдтӧм ныв сыркъялӧ-бӧрдӧ. Мый нӧ, мися, лои? Билет сьӧмӧс пӧ этайӧяслы сеті - петкӧдлӧ "шайка" вылад, гортӧ пӧ мунны нинӧм вылӧ. Но мися, эн бӧрд, дона-ӧ, мися, билетыд? Эз ёна уна шу, 100 шайт гӧгӧр. Менам эм, шуи да мыччи сьӧмтӧ. Сэсся, мися, эн нин ворс некор. Ачым, мися, коркӧ ӧжигайтчылі жӧ.

     Недыр кад мысьт сэсся эз нин кутны тыдавны тайӧясыд, чиршӧдлісны, гашкӧ... Сӧмын корсюрӧ кӧнсюрӧясын петкӧдчылісны жӧ, векджык ӧти да кыкӧнӧсь, а ӧні дыр нин эг аддзыв.

     Татшӧм велӧдӧмтӧ нэм кежлӧ вежӧрӧ коли. Ӧні ог нин ворслы кушас. Лотереятӧ, дерт, корсюрӧ ньӧбла жӧ, мед 50 шайтасӧ корсюрӧ 100 шайт вылӧ вежны)). Да и то зэв гежӧда. Тӧда ӧд, мый коми мортыдлы прӧста сідз оз сетсьы нинӧм, нинӧмла и вом паськӧдӧмӧн виччысьны "зарни ёкмыльтӧ")).

9 челядь

     Важӧн пӧль-пӧч быдмисны уна челядя котырын. 5 да 8 кагаа семья вӧлі нормаӧн. Чоя-вока ворсісны ӧтвылысь, уджалісны ӧтвылысь... Дерт, кулісны ёна кагукъяс сьӧкыд олӧмнад...

     Ӧні кӧ тӧдмалан 9 челядя бать-мам йылысь - шемӧс босьтӧ! А сійӧ, мый ӧти вежонӧн ме тӧдмалі кык татшӧм семья йылысь, висьталӧ, мый татшӧмторйыс паныдасьлӧ тшӧкыда.

     Нималана кывбуралысь Галина Бутырева юбилей дырйи тӧдмаси 9 челядя Дмитрий да Татьяна Безгодовъяскӧд. Налӧн уна босьтӧм кага. Со кыдзи колӧ быдтысьнытӧ! А талун уджъёртӧй ошйысис, мый чойыслӧн чужӧма 9-ӧд кага, ставсӧ сьӧлӧм бердас новлӧдлӧма. Нылыслы кӧть муртса на 34 арӧс. Овлӧ тай! Кок йылысь муртса эг усь, кор висьталіс)). Ставнысӧ ӧд быдтыны колӧ, вердны да удны, а новлӧдлӧм йывсьыс ог и казьтыв! Енмыс мед отсалас бать-мамлы да кагукъясыслы.

     Чайта, менам 9 челядьыд стӧча оз ло...

Мича фото

     Юрий Лисовскийӧс республикаын ёнджыка тӧдӧны, кыдз серпасалысьӧс. Сы йылысь, мый мужичӧй радейтӧ тшӧтш фотографируйтны, и мичаа фотографируйтны - кыйны вӧр-валысь лов шысӧ, аслыспӧлӧслунсӧ, выльсӧ - тӧдӧны этшаӧн. Видзӧдлӧй ар вылӧ Юрий Лисовский синмӧн и асьныд ставсӧ гӧгӧрвоанныд!

 

 

 

"Коми" дневник

     Таво медводдза классӧ мунысь кагукъяслы вичмисны "коми" дневникъяс. Тані дзебӧма бура уна тӧдӧмлун Коми Республика йылысь, шуам, канпас, дӧрапас да кып йылысь. Тайӧ сетӧ позянлун челядьлы да бать-мамлы джудждӧдны чужанін йылысь тӧдӧмлунъяссӧ. Бӧръя лист бокъяс вылас меститӧма "Горжусь своей республикой" конкурсын вермысь ныв-зонлӧн серпасъяс. Любӧ вӧлі аддзыны сэтысь и Полина чоюклысь серпассӧ.
     Тырмытӧмторйыс - дневникыс дзик роч кыв вылын. Позис эськӧ мыйсюрӧ комиӧдны... Сэки эськӧ "коми"-сӧ гижим кавычкатӧг.)) 

 

 

 

Э.А. Старцева

     Талун, кор коми кывйӧн сёрнитысь войтырыс вочасӧн чинӧ, кор мукӧд сиктса школаяс ӧтдортчӧны коми кывсӧ чужан кыв моз велӧдӧмысь да вуджӧны кокньӧдӧм уджтасъяс вылӧ, кор тшӧкыда коми бать-мам сёрнитӧны челядьныскӧд рочӧн, а ӧткымын том йӧз яндысьӧны комилунсьыс, чужан кыв да чужан му радейтысь-лелькуйтысь мортлӧн тӧдчанлуныс содӧ. Збыльвылӧ коми морт кыпӧдӧ-нимӧдӧ коми кывсӧ удж вылын, гортын, мукӧд йӧз пӧвстын и татшӧм мортсӧ кывзӧны, босьтӧны сы вылысь пример да радпырысь мунӧны сы кок туйӧд.

     Татшӧм морт пиысь ӧтиӧн, ме серти, позьӧ шуны ыджыдвидзса школаын коми кыв да литература велӧдысь Эльвира Александровна Старцеваӧс. Дерт, тайӧ аньыс быдтӧ коми кыв радейтысьясӧс коми кыв да литература урок вылын, но ӧні окота сёрнитны Эльвира Александровна уджын мӧд нырвизь йылысь – сиктса челядькӧд «Шондібан» этноклубын уджалӧм йылысь.

    

     2002-ӧд воын ас кӧсйӧм серти коми велӧдысь котыртіс фольклор кружок. Челядь радпырысь волывлісны сэтчӧ, пырӧдчисны коми культура туялӧмӧ. Вочасӧн челядькӧд уджыс паськаліс, фольклорӧн тӧдмӧдӧм кындзи содіс уна нырвизь да лоис позянлун котыртны дзонь этноклуб.

     «Шондібан» этноклубӧ ёнджыкасӧ волӧны шӧр да гырысь класса челядь. Но тшӧкыда этноклуб уджӧ пырӧдчӧны и поснияс. Котырлӧн уджын позьӧ индыны сизим шӧр нырвизь. Посниджык челядьӧс велӧдысь тӧдмӧдӧ коми фольклорӧн. Кагукъяс занятиеяс вылын сьылӧны, ворсӧны, нӧдӧны, мойдӧны, велӧдӧны кывпесанъяс да туялӧны важ коми оласног, а сэсся юксьӧны тӧдӧмлунъяснас гортаныс, ворсӧдӧны ичӧт чой-вокӧс да ёртъясӧс.

     Мӧд нырвизь йитчӧма коми литературакӧд: коми гижысьяскӧд да налӧн гижӧдъяскӧд. Та дырйи челядь туялӧны-видлалӧны гижысьяслысь олантуй да гижӧдъяссӧ, дасьтӧны быд сикас гаж. А дас кык вонад Ыджыдвиддзын татшӧм гажыс вӧлі уна! Сідз, ныв-зон пырӧдчисны коми кывбуралысь Александра Мишариналӧн да «Би кинь» журналлӧн тшупӧда пасъяслы сиӧм гаж котыртӧмӧ, коми гижысь Алексей Поповлӧн да том кывбуралысь Алёна Старцевалӧн выль небӧгъяс нимӧдӧмӧ.

     Гырысьджык класса челядькӧд велӧдысь ёнджыкасӧ пырӧдчӧ ас му туялан уджӧ. Важ олӧм-вылӧм ӧнія кадӧдз туявны видлӧны ставӧн, но збыльысь вӧчны тайӧ кывкутана да сьӧкыд уджсӧ кольччӧны лыда морт – найӧ, кодлы вирас пырӧ корсьысьӧмыс да выльторсӧ тӧдмалӧмыс. Татшӧм челядькӧд Эльвира Александровна пырӧдчӧ быд сикас районса да республикаса конференцияясӧ. Велӧдысьлы нимкодь, кор челядь вӧзйӧны ассьыныс темаяс, а сэсся радпырысь юксьӧны йӧз водзын корсьӧмторнас. Велӧдысь да челядьлӧн татшӧм нырччӧмыс отсалӧ чукӧртны материал и школаса музейӧ.

     Нёльӧд нырвизь – гижысь челядькӧд удж. Эльвира Александровна пуктӧ уна вын ныв-зонлысь мӧвпсям джудждӧдӧмӧ, гижан енби казялӧмӧ да гижӧда кыв сӧвмӧдӧмӧ. Занятиеяс вылын челядь медводз вӧчӧны творческӧй заданиеяс, шуам, Елена Афанасьевалӧн «Эжӧр-вежӧр» небӧг серти, сэсся ӧтвылысь видлалӧны артмӧм уджъяссӧ. Ныв-зонмӧн гижӧм кывбур-висьтъяс йӧзӧдчӧны челядьлӧн газет-журналъясын, ӧтувъя гижӧд чукӧръясын. Челядь пырӧдчӧны районса да республикаса творческӧй семинаръясӧ.

     Шӧр класса челядь медъёна радейтӧны сцена вылын петкӧдчыны бать-мам, сиктса йӧз, кагукъяс да гӧсьтъяс водзын. Найӧ радпырысь сьылӧны, кывбуръяс лыддьӧны, йӧктӧны, пьесаяс да мойдкывъяс ворсӧны. Дерт, комиӧн! Челядьлысь окотитӧмсӧ аддзӧны да корӧны найӧс петкӧдчыны и мукӧд сцена вылын. Ныв-зон волӧмаӧсь нин Н.М. Дьяконов нима музейӧ, Кӧрткерӧсса шӧр лыддьысянінӧ, С.Я. Маршак нима челядьлы лыддьысянінӧ.

     «Шондібан» этноклублӧн квайтӧд нырвизьӧн лоӧ челядькӧд кипом удж. Эльвира Александровна велӧдчӧ медводз ачыс мыйкӧ киӧн вӧчны, а сэсся велӧдӧ таӧ челядьӧс. Отсасьӧны ӧтуввез, газет-журналъяс либӧ кужысь киа йӧз. Сюмӧдысь велӧдны вӧчасьны корлӧмаӧсь Геннадий Иванович Поповӧс, а акань-видзӧг гартлыны – Нина Станиславовна Макароваӧс. А кольӧм во велӧдысьлы да челядьлы юрас воӧма мӧвп петкӧдлыны этномода, дасьтыны талунъя коми паськӧм. Мыйсюрӧ вурӧмаӧсь, мыйсюрӧ кыӧмаӧсь, коми сер вышивайтӧмаӧсь и артмӧма вель мича коллекция. Куимысь петкӧдчӧмаӧсь тайӧ паськӧмнас сцена вывсянь да ёртъясыслы аминь ёна кажитчӧма паськӧмыс! Та бӧрти кызвыныс босьтчӧмаӧсь кыны коми вӧньяс.

     Та кындзи Эльвира Александровна пуктӧ ас водзас мог быдтыны Коми му пыдди пуктысь, коми вӧр-ва дӧзьӧритысь, коми йӧзлы отсасьысь мортӧс. Ныв-зон весалӧны лӧп-ёг сикт гӧгӧр, пелькӧдӧны олӧма йӧзлысь жыр, чолӧмалӧны висьысь челядьӧс чужан лунӧн, пес поткӧдлӧны да пес тэчӧны вермытӧм йӧзлы, дасьтӧны ас киӧн чолӧмалана гижӧдъяс Ыджыд тышса ветеранъяслы, гажӧдӧны детсадса челядьӧс. И оз ков некодӧс мырдӧн кыскыны. Быдӧн радпырысь отсасьӧ ас сиктлы!

     Ме юалі Эльвира Александровналысь, мыйла сылы окота лои кутчысьны татшӧм уджӧ, кутшӧм мытшӧдъяскӧд велӧдысь паныдасис удж нуӧдігӧн да кутшӧм гуся мӧвпъяс сійӧ водзӧ вылӧ лелькуйтӧ. Со мый та вылӧ Эльвира Александровна вочавидзис:

     – Окота лои босьтчыны тайӧ уджӧ, сы вӧсна мый ачым школаын велӧдчигӧн ветлӧдлі татшӧмсяма кружокӧ нималана велӧдысь Агния Васильевна Габова веськӧдлӧм улын. Нывъёртъяскӧд сьӧлӧмсянь пырӧдчим музей котыртан уджӧ, корсялім важ кӧлуй, та могысь ветлӧдлім пӧрысь йӧз ордӧ, заводитім туявны Ыджыдвидз сиктлысь вылӧмсӧ. Велӧдысьным кужис миянӧс кыскыны ас бӧрсяыс. Агния Васильевналӧн челядькӧд уджыс и ышӧдіс менӧ котыртны этноклублысь удж. И мен зэв нимкодь, кор паныдасигӧн челядь пыр-пыр юасьӧны, кор лоӧ занятиеным да мый сэні кутам вӧчны.

     Медшӧр мытшӧднас этноклуб уджын верма шуны сьӧм тырмытӧмлун. Медым вӧчны кипом удж, колӧ дӧра, сунис, шӧрт да уна мукӧдтор, а сьӧм та вылӧ некод оз сет. Дерт, ми котыртлам ярмаркаяс, кӧні сиктса йӧз ньӧбӧны вӧчӧмторъяссӧ, но тайӧ сьӧмыс некытчӧ оз тырмы. Унджыксӧ лоӧ ньӧбны ас тшӧт вылӧ. Шуам, тадзи лои вурӧдӧма челядьлысь сцена вылын петкӧдчан коми паськӧм. Сьӧм колӧ и ветлӧмъяс вылӧ. Мед петкӧдчыны орчча сиктъясын да карын, лоӧ нуӧдны челядьӧс бать-мам сьӧм вылӧ. Аттьӧ бать-мамлы, кодъяс гӧгӧрвоӧны мытшӧдъяснымӧс да отсасьӧны миянлы. Но тшӧкыда овлӧ, мый кагаыс окотитӧ ветлыны, а бать-мамлӧн сьӧмыс абу, сэк лоӧ нуӧдны кагасӧ ас тшӧт вылӧ, либӧ не босьтны сійӧс аскӧд. А тадзи лоӧ быттьӧ увтыртӧма кагасӧ, кусӧдӧма кӧсйӧмсӧ. Ме сэтшӧм рад, кор миянлы мойвиӧ петавны туйӧ ыджыд котырӧн, сьӧм мынтытӧг. Кыкысь школаса дзонь автобус тыр тадз петавлім, ӧтчыд Коми йӧзӧдчан керка тшӧт улӧ ветлім, отсасьлӧ та боксянь и Кӧрткерӧс шӧр лыддьысянін.

     А гуся кӧсйӧмъясӧй зэв уна. Ӧти-кӧ, кӧсъя велӧдчыны кыны важ кысян станок вылын джодждӧра, а сэсся велӧдны таӧ челядьӧс. Бара жӧ позяс сьӧмтор нажӧвитыштны водзӧ удж вылӧ. Мӧд-кӧ, кӧсъя дасьтыны ыджыд проект этноклублӧн удж подув вылын, мед сӧвмӧдны-бурмӧдны уджӧс. Коймӧд-кӧ, пырӧдчыны челядькӧд Александра Петровна Мишариналы школаса музейын пельӧс дасьтӧмӧ. Гашкӧ та бӧрын, кывбуралысьлӧн рӧдвужыс кӧ оз лоны паныд, позяс восьтны Александра Петровналысь керка-музей. Ӧд ачыс на ань юксьыліс мекӧд кӧсйӧмнас, мед сылӧн керкаас коркӧ лоас музей…

      Со тадзи, коми кыв радейтысь да пыдди пуктысь йӧзыслӧн примерыс ышӧдӧ орччаясӧс видзны-лелькуйтны чужан кыв. Эльвира Александровна кодь войтырыс пуктӧны подув чужан кыв видзӧм-сӧвмӧдӧмӧ, аддзӧны вын да кад уджавны коми кыв дор. И сы кадӧ, кор татшӧм йӧзыс вывтыртӧны чужан кыв ӧтдортысьяс вылын, коми кывным кутас овны-юргыны да ылӧдз нимавны нэмсӧ!